Teknoloji her geçen gün hızla gelişmekte ve oyun piyasası çeşitlenmektedir. Haliyle geleneksel oyuna olan ilgi azalmakta, dijital oyuna olan rağbet artmaktadır. Peki, nedir bu dijital oyun bağımlılığı? Teknolojik cihazlarda çevrimiçi veya çevrimdışı şeklinde oynanan oyunlarda kişinin aşırı zaman geçirmesiyle birlikte fizyolojik ve psikolojik çeşitli sorunlar yaşamasına neden olan bağımlılık türüdür.
Taktik, macera, rol yapma, spor ve simülasyon gibi çeşitli oyun türleri bulunmaktadır. Dijital oyun bağımlılığı, her yaş grubunu kapsamasıyla birlikte gençler arasında daha fazla ilgi görmektedir. Çocukların aşırıya kaçmadan bu tür oyunlarda zaman geçirmesi onların stres seviyesini düşürmekte ve onlar için duygusal bir rahatlama sağlamaktadır. Fakat oyun oynanmadığında oluşan kaygı, oyunu kendi yaşamının odağı haline getirme ve oyun için çeşitli sorumluluklardan kaçma gibi durumların varlığında bağımlılıktan söz edilebilir.
Dijital oyun bağımlılığını birçok neden desteklemektedir. Çocukların oyunda seviye atlaması, oynadığı oyuncularla aralarındaki rekabet, çevrimiçi oyunlarda çocukların göremediği arkadaşlarıyla zaman geçirme imkanı yakalaması, diğer oyuncularla iletişim kurma, oyunu keşfetmeye dair oluşan merak, oyun karakterini ve ortamını kendine göre düzenleyebilmek, günlük hayatın stresinden kaçınıp rahatlamak bu nedenlerden bazılarıdır. Yetişikinlere göre çocuklar duygularını ifade etmekte ve dengelemekte daha zorluk yaşamaktadır. Çocukların kızdığında, sevindiğinde ve endişelendiğinde duygularını ifade etmeyi öğretmek gerekmektedir. Duygularını düzenleme yetisini kazanamadığı takdirde çocuk sorununu çözmek için şiddete başvurabilmektedir. Böylece şiddet oyunlarına eğilimi artabilmektedir.
Yapılan bazı araştırmalarda özellikle şiddet içerikli oyunların oynanmasıyla, çocuklarda saldırganlaşma ve empati gerektiren davranışlarda duyarsızlaştığı ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte oyunlarda aşırı zaman geçiren çocuklarda düşük akademik başarı, düzensiz uyku alışkanlığı, öz bakımda yetersizlik geliştiğini gösterilmiştir. Olumsuz sonuçların yanında hayatın stres verici durumlarından uzaklaşma, sorunlarla baş etme becerilerinin ve görsel-dikkat becerilerinin gelişmesi gibi olumlu sonuçlar da görülmektedir.
Dijital oyun bağımlılığının erken dönemde önüne geçmek için psikolojik destek alınmalıdır. Anne-baba ile çocuğun ilişkisi geliştirilmelidir. Oyunun ne kadar süre oynanacağı, nerede ve ne tür oynanacağına dair ebeveynler kendi sınırlarını oluşturmalıdır. Dijital oyunun yanında zaman geçireceği diğer sosyal aktivitelere ilgisini fark etmesinde çocuğa yardımcı olunmalıdır. Ailelerin oyunun içeriği ve çocuklarının yaşına uygun olup olmadığı hakkında bilgi edinmeleri önemlidir. Çocuk ile oynadığı oyun hakkında edilen sohbetler ebeveynleri ve kendsi arasındaki ilişkinin gelişmesini destekler ve çocuk anlaşıldığını hisseder. Ani yasaklamalar yapılmamalıdır.
Bu durum çocuğun agresif davranışlar sergilemesine ve yoksunluk belirtilerini daha belirgin hale getirmesine yol açabilir. Eğitici ve geliştirici dijital oyunlar kontrollü bir şekilde oynandığında çocukların gelişimine katkı sağlayabilmektedir.
Kaynak
Irmak, A.Y.& Erdoğan, S.(2016). Ergen ve Genç Erişkinlerde Dijital Oyun Bağımlılığı: Güncel Bir Bakış. Türk Psikiyatri Dergisi. 27(2):128-37.
Aras, S.& Gültekin, M.(2020). Bilgisayar Oyun Bağımlılığının Ailedeki Koruyucu Etkenler ve Kişisel Özellikler Açısından İncelenmesi.
Öncel, M. & Tekin, A. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Bilgisayar Oyun Bağımlılığı ve Yalnızlık Durumlarının İncelenmesi.
Yazan: Psikolog Ayşe Nur Bilgin Turan
