Cinsel ilişki sırasında yineleyici bir biçimde ya da sürekli olarak eşlik eden genital ağrının olmasıdır. Tekrarlayıcı olması önemlidir. Kısa süreli ve geçici olan ağrılar disparoni olarak kabul edilmezler. Vajinismus ile birlikte seyredebildikleri gibi bağımsız da olabilirler. Cinsel eylem sırasında ağrı olması nedeniyle beraberinde uyarılmanın kısa sürmesine bağlı uyarılma bozukluğu ya da orgazm bozukluğu görülebilir. Kadın cinsel sorunları içinde fiziksel nedenlerin en sık rastlandığı bozukluk disparonidir. Cinsel birleşmede ağrı yakınması olan bir kadında öncelikle fiziksel bir sorun olup olmadığı araştırılmalıdır. Bir çok tıbbi soruna bağlı olarak disparoni gelişebilir.
Diğer cinsel sorunlara bağlı ya da psikolojik nedenlerle disparoni oluşabilir. Tecavüz ve cinsel saldırılar gibi travmatik yaşantılar cinsel ağrı bozukluklarına neden olabilirler. Cinsellik ile ilgili olumsuz olaylar kadının cinsellikten bir şekilde korkmasına, kaçınmasına neden olur, edinilmiş vajinismus ve disparoni ortaya çıkar. Yanlış cinsel inanışlar, cinselliğin haz vermeyen bir eylem gibi algılanması, cinsellik ile ilgili olumsuz düşünceler (negatif kognisyonlar) ağrılı cinsel ilişkinin ortaya çıkışını kolaylaştırır.
Uyarılma bozukluğu olan, cinsel ilişki sırasında uygun şekilde uyarılmayan ve yeterli ıslanması olmayan kadında da cinsel birleşme ağrıya neden olabilir. Bu durum ağrılı cinsel ilişki olarak tanımlanmamalıdır. Kendisini hazır hissetmediği halde cinsel birleşme yaşayan kadınlarda ağrılı cinsel birleşme doğal bir sonuçtur.
Kadının bazı dönemlerinde, geçici olarak, ağrılı cinsel birleşme olabilir. Doğumun hemen sonrasında kanama ya da yaralar henüz iyileşmemişken cinsel birleşme yaşandığında da oluşabilir. Menopozda oluşabilecek vajinal kuruluk cinsel birleşme sırasında hassasiyet oluşturuyorsa, kayganlaştırıcı kullanılmadan cinsel birleşme sürdürüldüğünde ağrı oluşabilir.
Ağrı vajen girişinde hissediliyorsa etyolojide daha çok uyarılma eksikliği, vajinal enfeksiyon ve Bartolin kisti gibi nedenler araştırılmalıdır. Ağrı derin penetrasyonla (giriş) artıyorsa etyolojide vajinal veya pelvik enfeksiyonlar, over patolojileri ve endometriozis gibi organik nedenler aranmalıdır. Ağrı cinsel birleşmenin süresi uzadıkça azalıyor ve kayboluyorsa uyarılma eksikliği düşünülmelidir. Çünkü süre uzadıkça uyarılmanın artmasına bağlı vajinal lubrikasyon (ıslanma) artar, vajen kasları gevşer ve ağrı kaybolur. Sürenin uzaması ağrının şiddetini azaltmıyor, tersine artırıyorsa organik nedenlerin bulunma olasılığı yüksektir.
Psikolojik açıdan akla gelen iki önemli unsur hastanın cinselliğe ve partnerine olan tutumudur.
Disparoni, erkekte nadirdir ve genellikle organik bir duruma bağlıdır.
Nedenler:
- Organik Nedenler:
Genellikle cinsel organlardaki enfeksiyonlara ve diğer rahatsızlıklara bağlıdır. Tedavide de ağrıya yol açan hastalığın tedavisi esastır.
- Psikolojik Nedenler:
Nadir görülen bu rahatsızlıkta belli bir neden gösterilememiştir. Daha çok kişinin cinsellikle ya da ilişkisiyle ilgili çatışmalar söz konusu olabilir. (Aydın, 2002, CETAD, 2006-2007)
Uzman (Klinik) Psikolog Soner EROL
